‘Met de nare periode in mijn eigen leven beteken ik iets voor anderen’

Daniëlle Sander (53) werkt al dertig jaar voor GGNet. Sinds twee jaar combineert ze haar functie als verpleegkundige bij de ouderenkliniek in Apeldoorn met die van familie-ervaringsdeskundige in Warnsveld. Samen met haar collega’s Ingrid Petrik en Conny Kalker begeleidt Daniëlle daar familieleden van patiënten die (tijdelijk) op het terrein verblijven tijdens hun behandeling.

Daniëlle heeft net weer een contact afgesloten – zo noemen zij en haar collega’s het als de begeleiding van een naaste stopt. In dit geval ging het om de moeder van een jonge vrouw, die al jaren kampt met psychische problemen. “In eerste instantie was ik alleen een luisterend oor – deze moeder had er behoefte aan om haar verhaal tot in detail vertellen. Af en toe bracht ik mijn eigen ervaring in, want ik herkende wat de moeder zei: het duurt allemaal zo lang.”

Oog voor familie
Dat herstel lang kan duren, weet Daniëlle al van jongs af aan. Haar moeder was jarenlang ziek en werd keer op keer opgenomen. “Aan opnames gaat bovendien vaak een lange periode van crises vooraf. Dan worstelt niet alleen de patiënt al steeds meer met het leven, maar staat ook het gezin toenemend onder druk. Dat put enorm uit, wat (hulp bij) herstel in de weg kan staan.” Wat Daniëlle maar wil zeggen: oog voor de familie is van groot belang voor de patiënt, die na de opname weer terug naar huis komt en dan meestal nog een weg te gaan heeft.

Zo open als ze zelf willen
Tot het eerste contact met vaders, moeders, broers, zussen of andere naasten weet Daniëlle helemaal niets van de patiënt. “Het is de familie die mij informeert, voor zover ze in willen gaan op wat er precies speelt. Ze kunnen zo open zijn als ze zelf willen: ik hoef niets te registreren, omdat ik geen onderdeel ben van het behandelteam.” Soms blijft het bij één gesprek, omdat iemand gewoon even een luisterend oor nodig heeft. Soms duurt het contact langer en gaat het familielid verder de diepte in. “Er kan van alles aan bod komen. Dat hun omgeving zich vooral richt op ‘Hoe is het met de patiënt?’ en te weinig op ‘Hoe is het nou met jou?’. Dat ze worstelen met boosheid, schuldgevoel, verdriet of schaamte. Dat het soms zo uitzichtloos voelt. Ik herken die emoties, ik heb ze zelf allemaal doorleefd”.

Herstel doe je samen
Tegelijkertijd is het voor patiënten met psychische problemen van groot belang, dat de mensen om hen heen overeind weten te blijven. Herstel is iets waar je samen voor staat, benadrukt Daniëlle: “De opname is feitelijk hét moment voor familie om ook de eigen batterij weer op te laden, om inzicht te krijgen in hun eigen belangen, om ook opnieuw - en misschien anders - invulling te geven aan de combinatie van zorg voor de ander en hun eigen leven. Het is als de zuurstofmaskers in een vliegtuig: volwassenen moeten eerst die van henzelf opzetten vóór ze hun kinderen helpen. Je moet zelf ‘veilig’ zijn om goed voor een ander te kunnen zorgen.” Dit is wat ik zelf heel erg gemist heb tijdens de opnames van mijn moeder

Familie realiseert zich dat meestal wel, in grote lijnen tenminste. Maar doe er maar eens wat mee, als je hoofd vol stress en zorgen zit. Daar zit de kracht van contact met een ervaringsdeskundige, vertelt Daniëlle: “Bij ons kun je stoom afblazen, zonder tijdsdruk, zonder een opgelaten gevoel over wat je deelt, zonder het ongemak dat je in privécontact kunt hebben als je ‘weer’ begint over de psychische problemen van je naaste. Ik weet hoe belangrijk dat is: ik heb het zelf heel erg gemist tijdens de opnames van mijn moeder. Dat maakt het nu extra mooi als iemand zegt dat ik hem of haar echt door de periode van opname heb heen geholpen. Daar doe ik het voor: ik wil naast mensen staan, zonder oordeel en mét herkenning.”

Opleiding en kennisdeling
De ervaringsdeskundigen bij GGNet leunen niet alleen op wat ze zelf hebben meegemaakt. Daniëlle en haar collega’s volgden een opleiding van een jaar. Ze heeft daar veel aan gehad, ook voor zichzelf: “Ik wist het niet, maar bleek nog wel wat te verwerken te hebben. Dat is zeker geen no-go om de opleiding te volgen: gaandeweg krijg je je eigen verhaal helder, geef je wat gebeurd is een plekje, snap je waarom het liep zoals het liep. Vervolgens leer je hoe je die eigen ervaring en de opgedane kennis kunt inzetten voor de naasten. En hoe je behandelteams voorlichting geeft over ervaringsdeskundigheid en hoe die ingezet kan worden. Na twee jaar als familie-ervaringsdeskundige kan ik zeggen: wat mooi dat ik met de nare periode in mijn eigen leven iets kan betekenen in het herstel van anderen!”

Ook over Ingrid maakten we eerder een portret, in het kader van Werken bij GGNet. Je leest hier haar verhaal.