Een wereld te winnen

Eenzaamheid

Het gevoel niet mee te doen in de maatschappij. Schaamte. Voor mensen met ernstige psychische problemen zijn deze termen vaak herkenbaar. Ze zitten met zichzelf in de knoop en worden niet altijd begrepen of vertrouwd door hun omgeving. Daardoor ontstaat afstand, vereenzaming en afzondering. Maar ieder mens heeft júist contacten nodig, met zichzelf en de wereld om zich heen. Om te herstellen en een volwaardig leven te leiden.

Sietse Oukes weet daar alles van. Hij heeft een bipolaire stoornis. Daarvoor werd hij twaalf jaar geleden opgenomen. “Ik weet hoe belangrijk het is om perspectief te hebben; het gevoel te behouden dat je uit je moeilijke situatie kunt komen en de grip op je leven herwint. Dat je niet wordt gezien als patiënt, maar als mens. Dat uitzicht heb ik zelf bij mijn behandeling gemist”, vertelt hij.

Motivatie voor herstel

Inmiddels werkt Sietse als ervaringsdeskundige en IMR*-trainer op locatie De Meent in Warnsveld, een kliniek voor voortgezette en intensieve behandeling. “Ik vind het heel belangrijk om verbinding met patiënten te zoeken”, zegt hij. “Niet alleen met hen, ook met andere behandelaars en verpleegkundigen. We gaan met elkaar het gesprek aan, in plaats van de patiënt mede te delen wat goed is voor hem of haar, zoals vroeger gebeurde.”

Als IMR-trainer helpt Sietse patiënten bij het ontdekken van hun eigen kracht en manieren om met hun psychische problemen en ziekte om te gaan. Daarnaast praat hij met hen over hun persoonlijke doelen en leert hen hoe zij deze kunnen bereiken. “Een topsporter die naar de Olympische Spelen wil, herstelt meestal sneller van een knieblessure dan de gemiddelde Nederlander”, zegt hij. “Hij weet waarvoor hij het doet en is daardoor gedreven. Zo gaan we binnen GGNet ook met mensen om. Als duidelijk is waaróm iemand grip wil krijgen op zijn klachten, gaat dat gemakkelijker. Is het wonen? Werk? Maakt niet uit. Alles wat hem of haar drijft, is een motivatie voor herstel. Samen zoeken we naar welke rol iemand graag wil spelen en wat hij of zij nodig heeft om zich van waarde te voelen. Daar werken we dan met elkaar naartoe.”

_{*IMR: Illness Management and Recovery}

Out of the box denken

Psychische problemen kunnen levens ontwrichten doordat mensen de verbinding met familie of anderen uit hun omgeving kwijtraken. Daarom vindt GGNet herstel of behoud van deze contacten zo belangrijk. Dat kan GGNet niet alleen. Om in contact te blijven of te komen is onder meer samenwerking met ketenpartners nodig. Marion Kortbeek werkt bij Karakter als gezinswerker in het Jeugd FACT**-team Achterhoek/Liemers. Dit team behandelt en begeleidt gezinnen waar meerdere problemen spelen. GGNet werkt hierin samen met centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie Karakter.

“We hebben een heel gedreven team dat snel handelt,” vertelt Marion. “Als ik denk dat in een gezin systeemtherapie nodig is, zitten we binnen een week met een systeemtherapeut aan tafel. Mét ouders en kind. Dat geldt net zo goed voor de psychiater en psycholoog in ons team. Geen wachttijden, maar actie. We zijn allemaal bereid om van de gebaande paden af te wijken als dat nodig is. Zo kwam ik eens in een gezin waar de dochter die hulp nodig had, zich opgesloten had in de badkamer. Uiteindelijk deed de psychiater de intake op de badkamervloer. Een ongewone plek, maar nodig om contact met haar te maken. Op kantoor, achter een bureau en met een werkboek in de hand, was dit nooit gelukt.”

Volgens Marion is het een grote pre dat het Jeugd FACT-team binnen de kaders veel vrijheid heeft om eigen tijd zelf in te vullen. “Dat is heel fi jn. Ik heb wel eens een week dag in, dag uit bij een verzorgpony gestaan, alleen maar om het vertrouwen van het kind te winnen. Dit gaf zo’n goede basis, dat we met de behandeling aan de slag konden. Dat out of the box mogen denken, is soms heel belangrijk om goed te kunnen helpen.”

_{**FACT: Flexible Assertive Community Treatment}

Zo veel mogelijk lijntjes

Volgens de Jeugd FACT-gezinswerker is het contact met de omgeving van het kind essentieel. “Het is heel belangrijk om het netwerk bij de diagnostiek en behandeling te betrekken. Als ik in een gezin kom, zoek ik zoveel mogelijk lijntjes om samen te werken. Met school bijvoorbeeld. Als een kind daar heel ander gedrag laat zien dan thuis, wil ik weten waarom. Dergelijke informatie kan helpen om snel zicht te krijgen op een casus. Ik coach jongeren ook weleens om met de mentor op school te gaan praten. Samen bereiden we dat voor en als het nodig is, ga ik mee. Door te stutten en te steunen, help je iemand verder.”

In de behandeling van kinderen is het contact met de ouders volgens Marion het allerbelangrijkste. “Zij kunnen me informatie geven over wat er aan de hand is en helpen het probleem helder te krijgen. Daarnaast worden ze natuurlijk ook betrokken bij de behan­deling. Als we het met elkaar dragen en goed samenwerken, heeft het meer kans van slagen. Soms ben ik daarin best eerlijk. Als ik denk dat ouders te veel vragen van hun kind, leg ik uit waarom een schoolniveau lager een goed idee kan zijn. Bijvoorbeeld omdat een kind dan veel lekkerder in z’n vel zit. Met dat soort relatief eenvoudige oplossingen, kom je soms een heel eind.”

Nooit alleen

Optimisme en benadrukken wat wél goed gaat, vindt Yvonne heel belangrijk. Net als verbinding maken met de mensen om de patiënt heen. “Een eetstoornis heb je nooit alleen”, vertelt de sociaal psychiatrisch verpleegkundige. “Het heeft effect op het gezin, vrienden, familie, school, het hele leven. We organiseren telefonische familiespreekuren, oudergroepen, partnergroepen en een broers- en zussengroep. Om de naasten tot steun te zijn, maar ook omdat je in je eentje nooit volledig kunt herstellen van een eetstoornis. Samen praten we over wat je actief en constructief kunt doen om je geliefde te helpen bij het overwinnen van een eetstoornis. Daar begeleiden we vervolgens bij.”

Puzzelen

Yvonne Lenselink is sociaal psychiatrisch verpleegkundige bij Amarum; het expertisecentrum voor eetstoornissen van GGNet. In maart 2017 behaalde Amarum Zutphen het keurmerk Top-GGz. “Als TopGGz-instelling hebben we een regio-overschrijdende functie”, vertelt zij. “Dat betekent dat we complexe casussen krijgen; jongeren en volwassen die het maar niet lukt om van hun eetstoornis af te komen. Samen met de patiënt puzzelen we waarom die eetstoornis niet weg wil. Waarom kent iemand wel het trucje om weer op gewicht te komen, maar beklijft het niet? De zoektocht waaróm iemand een eetstoornis heeft, is vaak zwaar en kan soms maanden duren. Toch is het belangrijk om de oorzaak te vinden, want alleen dan kunnen we succesvol behandelen. We overleggen daarvoor ook met collega’s die de patiënt zien vanuit een andere diagnose, denk hierbij aan een licht verstandelijk beperking of een autisme spectrum stoornis. Ik rij daar heel wat kilometers voor, maar dat maakt niet uit. Het is een prachtige beloning als een patiënt hier vol zelfvertrouwen de deur uit wandelt en zijn leven weer kan oppakken, een gezin kan stichten of het werk doen wat hij of zij al zó lang wilde, maar nooit kon.”

Eigenwaarde

De term ‘eigenwaarde’ komt telkens terug in de gesprekken. Marion beschrijft een jongen die met haar hulp zelf met het openbaar vervoer naar het speciaal onderwijs reist, in plaats van met het busje dat hem voor zijn gevoel het stigma van psychiatrisch patiënt oplevert. Yvonne benoemt hoe haar patiënten er alles aan doen om niet de eetstoornis te laten spreken, maar de persoon erachter naar voren te halen: een mens met talenten en dromen, iemand die er mag zijn. En Sietse vertelt hoe belangrijk het is om je mens onder de mensen te voelen, ook als het niet goed met je gaat – hij weet het uit eigen ervaring. “Binnen GGNet streef ik ernaar om als ervaringsdeskundige een passant te zijn. Om een plek te bieden waardoor iemand zijn rol in de maatschappij zo snel mogelijk weer kan terugpakken, waardoor hij zich nuttig voelt. Ergens bij horen en je gewaardeerd voelen, dat verdient ieder mens.”

Een wereld te winnen

GGNet is ervan overtuigd dat er een wereld te winnen is in de geestelijke gezondheidszorg, door gericht te werken aan (het herstel van) contact tussen patiënt en de mensen om hem of haar heen. Dit staat centraal in alle behandelingen van GGNet. Want met geestelijke gezondheidszorg kan veel worden bereikt, maar niet alles: óók de expertise en inzet van ketenpartners is nodig. Bijvoorbeeld op het gebied van een zinvolle daginvulling, inkomen en wonen. Samen met die ketenpartners probeert GGNet de verbinding van patiënten met de wereld om hen heen te herstellen.

Bovenstaand artikel is te vinden in ons relatiemagazine

Hiernaast kunt u de film 'Een wereld te winnen' bekijken.