Marijke blogt: Worsteling van gezond verstand met ziek gevoel
Psychische klachten: Worsteling van gezond verstand met ziek gevoel
In deze blog wil ik proberen uit te leggen hoe ik het hebben van psychische klachten ervaar en waarom ik het zo vervelend vind. Ik heb namelijk de indruk dat een heleboel mensen mij niet begrijpen als ik zeg dat ik psychische klachten heb. Ik zie er immers ‘gewoon’ uit en doe ‘normale’ dingen. Dat geldt voor de meeste mensen met psychische klachten en dat leidt tot onbegrip.
Zo ervaar ik mijn psychische klachten: er zijn gezonde gedachten en gevoelens en er zijn gedachten en gevoelens die voortkomen uit de psychische klachten – ik noem ze maar even ‘zieke’ gevoelens en niet-helpende gedachten. Ik ervaar mijn psychische klachten vooral als het hebben van zieke gevoelens – een ziekte van mijn emotionele systeem. In mijn geval, toen ik een post-natale depressie had, bijvoorbeeld: angst voor een huilende baby (en niet een beetje bang, hè, qua niveau: rij-examen moeten doen met alle lichamelijke verschijnselen erbij, en dat een tijd lang).
In de gangbare psychologische behandeling wordt er meestal vanuit gegaan dat de oorzaak van die zieke gevoelens, het hebben van niet-helpende gedachten is (je denkt: de spin gaat over mij heen lopen, dat is vreselijk, en daarom ben je bang voor een spin). Zo heb ik dat nooit ervaren en ook de wetenschap lijkt uit te wijzen dat dat onjuist is. Er schijnen twee routes in de hersenen te zijn, de emotionele route en de ‘bewustzijns’route. Als je je hand aan een te hete kachel brandt, trek je eerst je hand terug en daarna denk je: die kachel is heet. De emotionele route is dus sneller en zet aan tot gedrag voordat je je bewust wordt van je gedachte. Desondanks zijn niet-helpende gedachten (‘als een baby huilt dan weet ik niet wat er aan de hand is en dan kan ik haar niet goed helpen en dan beschadig ik haar voor het leven en dus stort de wereld in’) en ‘zieke’ gevoelens wel sterk met elkaar verbonden.
Wat was de oorzaak van mijn ‘zieke’ emoties? Een aangeboren aanleg voor een gevoelig/afwijkend emotioneel systeem? Mijn eigen ervaringen als baby met een eetprobleem door autisme? Mijn ervaringen als peuter en kleuter met mijn baby-broers en zus? De hormoonwisselingen tijdens zwangerschap en geboorte van mijn kind? Het feit dat voor mij de rolwisseling van werkende vrouw naar moeder lastig was (ook eventueel met autisme als achtergrond)? Of de onzekere gevoelens die iedere moeder ervaart, maar die ik heftiger ervaar door autisme? Of alles tegelijk? Geen idee....
En dan zijn er natuurlijk de gezonde gedachten en gevoelens. In het herkennen van gewone gezonde gevoelens ben ik niet goed. Dat is lastig want dat versterkt het probleem: als je gezonde gevoelens langdurig negeert, leidt dat tot psychische klachten. Het enige wat ik echt kan beïnvloeden zijn mijn gedachten: met gezonde gedachten kan/moet ik mijn ongezonde gevoelens en gedachten voortdurend corrigeren. Ik wéét ook (meestal......) heel goed dat mijn niet-helpende gedachten en zieke gevoelens ‘ziek’ zijn en niets met de persoon (bijvoorbeeld de baby) te maken hebben, maar met mij zelf. Dat maakte de worsteling tussen goed gezond verstand en zieke gevoelens extra zwaar: ik wist heel goed dat ik een hele lieve baby had en mijn angst dus totaal niet realistisch was maar toch ik kon niets aan de overweldigende angst veranderen; dat maakt machteloos.
Het nare van (zieke)gevoelens is verder dat ze sterk aanzetten tot gedrag om de nare gevoelens de kop in te drukken: nare gevoelens dienen hoe dan ook afgeleid, verdoofd of weggewerkt te worden. In het geval van de spin in de kamer kun je de spin verwijderen, jezelf afleiden met heel intensief andere dingen gaan doen, gevoelens dempen met bijvoorbeeld alcohol of jezelf uit de situatie verwijderen. In mijn geval was er natuurlijk geen sprake van de baby wegdoen. Intensief andere dingen doen ging ook moeilijk, want een baby moet verzorgd worden. Ik heb geprobeerd de angst te dempen met alcohol maar gelukkig probeerde ik dat met slokjes, dat werkte niet. Als ik ontdekt had dat grotere hoeveelheden wel gewerkt hadden, was ik waarschijnlijk alcoholist geworden. Dat komt veel voor bij moeders met een (postnatale) depressie.**
Ik heb wel sterk overwogen mezelf uit de situatie te verwijderen. Doordat ik me niet aan de situatie kon onttrekken en mijn gevoelens niet kon dempen, had ik het gevoel te exploderen. Ik zeg het maar zo, want er zijn geen woorden voor om te beschrijven hoe ik me toen voelde. En dat is lastig want niemand ziet wat aan je. Hoogstens zag ik een beetje wit. Ik werd dus suïcidaal. Gelukkig was mijn verstand nog gezond genoeg om te bedenken dat ik daarmee het kind echt zou beschadigen en dat wilde ik juist niet. Zo kwam ik klem te zitten en werd ik opgenomen op de PAAZ*, op een gegeven moment met baby. Maar ook daar kon ik mezelf niet uit de situatie verwijderen dus dat betekende: proberen om te gaan met situatie maar dan ondersteund met de aanwezigheid van verpleging, therapie en medicatie. Dat hielp wel een beetje.
Het hebben van psychische klachten betekent voor mij toch dat het gezond verstand de zieke gevoelens in bedwang houden én moet voorkomen dat het bij de zieke gevoelens horende gedrag uitgevoerd wordt. Een hele worsteling. En erg vermoeiend. Vrijwel zonder dat iemand iets aan mij ziet, want het speelt zich in mijn hoofd af.
Wat ik misschien nog het vervelendst vind: mensen die bang zijn voor spinnen, kijken bij binnenkomst in alle hoeken van een kamer of ze een spin zien. De mooie inrichting valt dan niet zo op. Zo ervaar ik mijn psychische klachten ook: de aandacht gaat uit naar nare dingen (waar het emotionele systeem sterk op reageert) en die blijven daardoor veel beter in het geheugen hangen dan alle mooie dingen, waar het emotionele systeem nauwelijks op reageert, die gebeuren. Het maar blijven bovenkomen van gebeurtenissen uit een ver verleden die ik naar vond en het minder kunnen genieten van alle mooie dingen die ik nu meemaak, vind ik één van de naarste aspecten van mijn psychische klachten.
Gelukkig heb ik relatief lichte klachten en heb ik niet altijd klachten. Ik hoop dat mensen die het minder goed dan ik getroffen hebben, op veel begrip kunnen rekenen, ook al zie je niets aan hen en snap je niet waarom ze bepaalde zaken niet aankunnen.
Ik hoop dat dit een begrijpelijk verhaal is. Het vertoont naar mijn mening overeenkomsten met hoe Menno Oosterhof dwangklachten beschrijft. Wellicht is zijn verhaal beter te volgen.
* Psychiatrische Afdeling van een Algemeen Ziekenhuis
** Zie bijvoorbeeld winnend gedicht van Marijke Groot.
Wilt u reageren naar Marijke op deze blog? Mail naar ggnetblogger@gmail.com
In deze blog wordt gesproken over zelfdoding. Zie je het leven niet meer zitten? Of maak je je zorgen over een ander? Bel met 113 Zelfmoordpreventie via 0900-0113 of chat via www.113.nl. Anoniem, gratis en 24/7.
