Marijke blogt: Veel meer dan de hand vasthouden kun je niet

Ik heb een collega-blogger: Susan! De moeder van Susan heeft psychische klachten. Susan heeft recent een blog geschreven: 'Een nieuw hoofdstuk'. Eén zin raakte me erg. Susan schrijft dat het voelt alsof het haar niet gelukt is het eenzame gevoel van haar moeder weg te nemen.

Het is haar niet gelukt. Het klinkt alsof Susan denkt dat dat kan: iemands eenzame gevoel wegnemen. En dat ze iets nagelaten heeft waardoor dat niet gelukt is.

Ik zou aan Susan willen zeggen: beste Susan, en alle ouders, partners, kinderen en vrienden van iemand met psychische klachten: denk je echt dat je de nare gevoelens van je naaste kunt wegnemen? De psychische pijn oplossen? Je naaste gelukkig kunt maken?

Stel dat je naaste geen psychische klachten maar pijnklachten zou hebben vanwege een gebroken been. Zou je dan ook het gevoel hebben dat het je niet gelukt is de pijn weg te nemen? Niet of nauwelijks toch? Bij lichamelijke klachten is het gewoonlijk overduidelijk dat je als familie of vriend weinig of niets kunt doen aan de pijn. Je kunt wel luisteren, lichamelijke klachten serieus nemen, proberen om iemand tijdig naar de dokter te sturen, stimuleren dat hij of zij zich aan de voorgeschreven behandeling houdt en bemoedigen als iemand het even niet meer ziet zitten. En hem of haar de hand vasthouden gedurende het hele gebeuren. Dat is heel belangrijk! Maar de pijn wegnemen: dat kan niet. Daar zijn bij een gebroken been een arts, gips en pijnstillers nodig.

Maar zodra het over psychische klachten gaat, dan denken we ineens wel dat we als partner, ouder, kind, of vriend invloed op uit kunnen oefenen op psychische pijn of zelfs, dat we daar een cruciale rol in kunnen spelen. Dat we kunnen voorkomen dat iemand zich eenzaam, depressief of angstig voelt. Of dat we hadden kunnen voorkomen dat iemand suïcide pleegt.

Maar mijn eigen ervaring is, dat dat niet kan of op z’n best maar een heel klein beetje mogelijk is. Toen ik zelf heel erg depressief was, deed mijn man pogingen mij op te vrolijken: huis gezellig maken, open haard aan. Ik werd er alleen maar beroerder van. Ik vond het het prettigste als hij gewoon z’n gang ging en ik gewoon mijn depressieve zelf mocht zijn.

Psychische klachten zijn naar mijn idee namelijk (onder andere) stoornissen van het gevoel. Gevoelens van angst, eenzaamheid, depressie, wanhoop en waardeloosheid horen bij psychische aandoeningen als pijn bij een gebroken been. Alleen bij mensen zonder psychische klachten werkt het zo dat je ze gelukkig maakt met een bos bloemen. Mensen met psychische klachten, bijvoorbeeld depressie, zijn misschien wel even blij met een bos bloemen maar je kunt alle bloemen ter wereld laten bezorgen, je kunt ze 100 keer zeggen dat gewaardeerd worden en dat je ze niet kunt missen: dat helpt ze niet van gevoelens van eenzaamheid, angst, somberheid en waardeloosheid af. Voor deze psychische pijn hebben ze een professionele behandelaar nodig en zo nodig medicatie.

Dus beste Susan, en alle andere familieleden en vrienden van mensen met psychische klachten: net zoals bijlichamelijke pijn kun je psychische pijn van je naaste niet wegnemen. Hoe moeilijk het ook is om aan te zien dat je naaste pijn lijdt en hoe machteloos je je ook voelt, hoe graag je ook zou willen dat hij of zij zich beter voelt: zowel bij lichamelijke als psychische klachten geldt: veel meer dan de hand vasthouden kun je niet. Dat lijkt weinig maar als je dat kunt, werkelijk erbij blijven en de hand vasthouden als je naaste door een diep dal gaat, dan is dat niet weinig maar geweldig!

P.S.: GGNet biedt nuttige cursussen aan die naasten van psychiatrische patiënten helpen overeind te blijven. Vooral het praten met lotgenoten blijkt erg helpend te zijn.

Wilt u reageren naar Marijke op deze blog? Mail naar ggnetblogger@gmail.com